Τό Σάββατο 15 Φεβρουαρίου 2025, ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος συμμετεῖχε στίς πενθήμερες ἐκδηλώσεις τῶν Γ΄ Καραβαγγελίων στήν Καστοριά, προσκεκλημένος ἀπό τόν Σεβ. Μητροπολίτη Καστορίας κ. Καλλίνικο. Ὁ Σεβασμιώτατος μαζί μέ τόν καθηγητή Γλωσσολογίας καί τ. Ὑπουργό Παιδείας κ. Γεώργιο Μπαμπινιώτη, ἦταν οἱ κεντρικοί ὁμιλητές τῶν φετινῶν Καραβαγγελίων πού εἶχαν τό γενικό θέμα: «Ἰουστινιανός καί Καστοριά». Ἡ κεντρική συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε στήν αἴθουσα ἐκδηλώσεων τοῦ ξενοδοχείου «Λιμναῖο» Καστοριᾶς, μέ συντονίστρια τήν Φιλόλογο καί τ. Εὐρωβουλευτή δρ. Μαρία Παναγιωτοπούλου-Κασσιώτου.
Ὁ τίτλος τῆς εἰσηγήσεως τοῦ Σεβασμιωτάτου ἦταν: «Ὁ Μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ». Ὁ Σεβασμιώτατος κ. Ἱερόθεος εἶπε, ὅτι ὁ ὕμνος «ὁ Μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ» ποὺ ψάλλεται κατὰ τὴν θεία Λειτουργία εἶναι ἡ περίληψη τῆς δογματικῆς διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῶν ἀποφάσεων τῶν πέντε πρώτων Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Ἔτσι οἱ ὅροι τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων γίνονται προσευχή, ποίηση, τροπάρια, μουσικὴ καὶ δοξολογία στὸν Θεὸ καὶ τελικὰ σωτηρία μας.
Ἡ πατρότητα τοῦ ὕμνου αὐτοῦ, κατὰ τὴν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, ἀνήκει στὸν Ἰουστινιανὸ Αὐτοκράτορα τῆς Χριστιανικῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας. Ὁ Ἰουστινιανὸς δὲν ἦταν θεωρητικὸς θεολόγος, ἀλλὰ ἐμπειρικός, ἀφοῦ ζοῦσε μὲ νηστεία καὶ προσευχὴ καὶ ἀποκλήθηκε «ἀκοίμητος». Ὁ Ἰουστινιανὸς ἔκτισε τὸν Ναὸ τῆς Ἁγίας Σοφίας στὴν Κωνσταντινούπολη ποὺ εἶναι ἡ Σοφία καὶ ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ Χριστός, καὶ αὐτὸς συνέθεσε τὸν ὕμνον «ὁ Μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ» ὡς ἕναν «ζωντανὸ Ναὸ τῆς Ἁγίας Σοφίας» ποὺ ψάλλεται μέσα στὴν θεία Λειτουργία. Γιὰ νὰ δοῦμε τὴν ἀξία τοῦ ὕμνου αὐτοῦ πρέπει νὰ ἐξετάσουμε τὴν διαφορὰ μεταξὺ τῶν φιλοσοφούντων αἱρετικῶν καὶ τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ πρῶτοι, δηλαδὴ οἱ φιλοσοφοῦντες θεολόγοι, θεολογοῦσαν μὲ βάση τὶς ἀρχὲς τῆς Ἑλληνικῆς φιλοσοφίας, καὶ μάλιστα τῆς Ἀριστοτελικῆς φιλοσοφίας, ἐνῷ οἱ δεύτεροι, δηλαδὴ οἱ Πατέρες, θεολογοῦσαν μὲ βάση τὴν ἀποκαλυπτικὴ ἐμπειρία, χρησιμοποιῶντας τὴν Ἑλληνικὴ γλῶσσα.
Ὁ ὕμνος αὐτὸς διαιρεῖται σὲ τέσσερεις ἑνότητες.
- Ἡ πρώτη ἑνότητα ἀναφέρεται στὴν Θεότητα τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ ἀφοῦ «ὁ μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ», εἶναι «ἀθάνατος».
- Ἡ δεύτερη ἑνότητα ἀναφέρεται στὴν ἐνανθρώπιση τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ ποὺ καταδέχθηκε «διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν» νὰ σαρκωθῇ ἀπὸ τὴν «ἁγίαν Θεοτόκον καὶ ἀειπαρθένον Μαρίαν», «ἀτρέπτως», χωρὶς νὰ ἀλλοιωθῇ ἡ θεία φύση Του.
- Ἡ τρίτη ἑνότητα ἀναφέρεται στὴν Τριαδικότητα τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι «εἶς τῆς Ἁγίας Τριάδος» καὶ συνδοξάζεται μὲ τὸν Πατέρα καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα.
- Ἡ τέταρτη ἑνότητα εἶναι παράκληση καὶ ἱκεσία στὸν Χριστὸ νὰ μᾶς σώση: «σῶσον ἡμᾶς». Ἡ σωτηρία μᾶς δὲν εἶναι φιλοσοφικῆς, μυστικιστικῆς καὶ βουδιστικὴς φύσεως, ἀλλὰ Χριστοκεντρικῆς ποὺ ἐπιτυγχάνεται μέσα στὴν Ἐκκλησία διὰ τῆς καθάρσεως, τοῦ φωτισμοῦ καὶ τῆς θεώσεως σὲ συνδυασμὸ μὲ τὰ Μυστήρια.
Τὸ συμπέρασμα εἶναι ὅτι ὁ Ἰουστινιανὸς μαζὶ μὲ τὴν ἀνοικοδόμηση τοῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Σοφίας μας χάρισε καὶ τὸν θεόπνευστον αὐτὸν ὕμνον, «ὁ Μονογενὴς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ» ποὺ εἶναι μιὰ ζωντανὴ Ἁγία Σοφία.
Οἱ σημερινοὶ ἄρχοντες δὲν κυβερνοῦν τὸν λαὸ μὲ τὴν θεολογία, ἀλλὰ μὲ τὴν κοινωνιολογία, τὴν οἰκονομία καὶ τὴν κοινωνικὴ πολιτική, ὅπως τὸ ἐπιβάλλουν οἱ σύγχρονοι καιροί. Ἐμεῖς, ὅμως μέσα στὴν θεία Λειτουργία ζοῦμε τὴν παράδοσή μας ποὺ εἶναι γεμάτη ζωή, φῶς, δόξα, ἔχει νόημα ζωῆς, καὶ γινόμαστε θεούμενοι, ψάλλουμε θριαμβευτικὰ τὸν ὕμνον αὐτόν, ποίημα τοῦ Αὐτοκράτορα Ἰουστινιανοῦ, ὄρθιοι, προσευχόμενοι καὶ τὸν εὐγνωμονοῦμε γιὰ τὸ δῶρο του.
