Θα ήθελα να απαντήσω σε όλους εκείνους που διαφωνούν με την άρνηση του Δήμου Αποδοτίας να ενταχθεί στο νέο σύστημα «Καλλικράτης». Ιδιαίτερα στη φιλική για μένα εφημερίδα «Εμπρός» όπου τους χαρακτήρισε «Μπαϊρακτάρηδες».
Η Αποδοτία έχει σοβαρούς λόγους, ιστορικούς, οικονομικούς, πολιτιστικούς, και κοινωνικούς για να αρνηθεί την ένταξή της στο σχέδιο Καλλικράτης.
Από την προϊστορία που οι Αποδοτοί - οφιονείς υπάρχουν, δηλαδή εδώ και 5 - 6.000 χρόνια έως σήμερα, υπήρξαν πάντοτε ως ξεχωριστό τμήμα και ουδέποτε εντάχθηκαν στη Ναύπακτο ή αλλού. Οι Τούρκοι δεν επιχείρησαν να την εντάξουν αλλού, και τον 15ο αιώνα, όταν η Ηπειρωτική Ελλάδα διαιρέθηκε σε πέντε περιοχές, η Αποδοτία - οφιονεία αναφέρεται ως Κράβαρα και είναι ξεχωριστό τμήμα.
Το 1806, όταν ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων, σε αρματολίκια του διόρισε οπλαρχηγούς της αρεσκείας του, βρίσκουμε το (Βενετικό) Ναύπακτος και τα πέριξ, όπως και την επαρχία Απόκουρον ν' ανήκουν στ' αρματολίκι του Βλοχού.
Τα Κράβαρα αποτελούσαν για πολύ λίγο μέρος του Καρπενησίου.
Πάλι εδώ βρίσκουμε τα Κράβαρα ν' αποτελούν ξεχωριστή περιοχή.
Το 1821 - 1829 η επαρχία Ναυπακτίας, ήταν διαιρεμένη σε δύο επαρχίες.
Το Νότιο Τμήμα αποτελούσε την επαρχία Ναυπακτοβενέτικου με πρωτεύουσα τη Ναύπακτο, το Βόρειο Τμήμα την επαρχία Κραβάρων με πρωτεύουσα τη Μεγάλη Λομποτινά, Άνω χώρα, όπως ονομάζεται σήμερα.
Στις 17 Δεκεμβρίου 1824, όταν συνήλθε η Γενική Συνέλευση της Δυτικής χέρσου Ελλάδας στο Αιτωλικό, στην εκκλησία της Παναγίας, για την εκλογή Προέδρου, παρευρέθηκαν εκπρόσωποι της επαρχίας Κραβάρων και άλλοι εκπρόσωποι της επαρχίας Ναυπακτοβενέτικου. Βλέπουμε ότι κι εδώ αποτελεί ξεχωριστό τμήμα.
Το 1832 βρίσκουμε την Αποδοτία - οφιονεία σ' όλες τις διοικητικές διαιρέσεις, σαν ξεχωριστή επαρχία.
Δεν έχουμε καμία αμφιβολία ότι τα Κράβαρα αποτελούσαν το βόρειο τμήμα και πως την περιοχή αυτή αποτελούσαν οι χώρες Αποδοτία και οφιονεία, που ταυτόχρονα ονομάζονταν και Κράβαρα.
Πολλοί είναι εκείνοι που ακόμη λέγοντας Κράβαρα εννοούν την περιοχή της επαρχίας Ναυπακτίας. Η άποψη αυτή δεν είναι σωστή. Τα Κράβαρα αποτελούν ξεχωριστό τμήμα στα Βόρεια της Ναυπακτίας.
Για να μπορέσουμε να το καταλάβουμε πλήρως και να δικαιώσουμε τους Αποδοτούς και οφιονείς (ή Κραβαρίτες), πρέπει να καταφύγουμε σε ιστορικά κείμενα.
Οι Αρχαίοι συγγραφείς Θουκυδίδης, Στράβωνας, Παυσανίας, μας λένε ότι την Ναύπακτο κατοικούσαν οι οζολοί - Λοκροί ή Ηρακλείδες. Η ίδρυσή της φαίνεται ότι έγινε το 1104 π.Χ. Αιτωλία έγινε πολύ αργότερα. Συγκεκριμένα το 338 π.Χ., όταν την κατέλαβαν οι Μακεδόνες, ο Φίλιππος ο Β΄, πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, την παραχώρησε στους Αιτωλούς μετά από κάποια συμμαχία.
Οι Αποδοτοί οφιονείς είναι ο αρχαιότερος Λαός στην Αιτωλία, είναι οι πρώτοι κάτοικοι εκτός από τους Καλυδωνίους, ένα αιολικό φύλο που συγγένευε με τους Αποδοτούς οφιονείς, που τότε ονομάζονταν «Κουρήτες». Η λέξη Κουρήτες προέρχεται από τη λέξη «Κάρα» (κεφαλή). Αιολικά ονομαζόταν «Κάρη». Η Αιολική και Δωρική ήταν ένα μίγμα γλώσσας που ομιλούσαν οι Αποδοτοί οφιονείς. Κουρήτης (Κούρος) σημαίνει νέος και ρωμαλέος άνδρας, αλλά και όρος, άκρον εξ ου και «Κούριον όρος».
Από τη λέξη «κάρη» και το χτύπημα που έκαναν στο πίσω μέρος της κεφαλής στην Κάρα, στον «εκ του συστάδην πόλεμο», όπου εφάρμοζαν ένα ιδιαίτερο τρόπο πολέμου, επονομάσθηκαν (Καρηβαρείτες), δηλαδή, αυτοί που προκαλούσαν την «Καρηβαρεία» τη ζάλη ή τον πόνο στην κεφαλή.
Προϊόντος του χρόνου, η «κάρη» έγινε κρανίο, έτσι επονομάσθηκαν «Κραβαρίτες». Την τακτική αυτή την εφάρμοζαν ως το 1821, όπως φάνηκε από χτυπήματα στη μάχη του χαράτσι σε Τουρκαλβανούς. Η προσωνυμία αυτή φαίνεται να δόθηκε το 426 π.Χ. στον πολέμο με τους Αθηναίους. Αλλά ας επανέλθουμε στους Κουρήτες και την επικράτειά τους. Ο Όμηρος μας λέει ότι οι Κουρήτες ήρθαν από την Κρήτη (Εγκυκλοπαίδεια «Επιστήμη και Ζωή»). Ο Σκυμ ο Χίος (474 - 536 στ.) αναφέρει «Κουρήτες γάρ κατώκουν αυτήν τό πρότερον» και ο Στράβωνας «Κουρήτες Πλευρώνιοι ονομασθῆναι» - (Ι 465). Από το βιβλίο του Συμβούλου Μέσης Εκπαίδευσης Αγρινίου και διδάκτορα του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Κ. Νεράντζη «Προϊστορικές λατρείες Αιτωλών και Αγραιών» βλέπουμε ότι η μητέρα των Κουρητών είναι η Κόμπη με καταγωγή από την οφιονεία, που επιχωριάζει στην Πλευρώνα. Η Κόμπη είναι κατά την Ελληνική μυθολογία η πρώτη γυναίκα που ανακάλυψε το χαλκό, και τα όπλα. Απ' αυτήν πήρε το όνομά της η Χαλκίδα, όπου πριν ονομαζόταν και Αλίκυρνα. Στην οφιονεία υπάρχει η Αρχαία Πόλη «Αλικόραινα» όπως τη λένε οι Βοτσαϊτες, οι οποίοι την κατοικούσαν έως πρόσφατα στις αρχές του αιώνα. «Αλικάραινα» επίσης την αναφέρει ο χάρτης της Γεωγραφικής Υπηρεσίας, χάρτης απόλυτης ακρίβειας και την τοποθετεί ακριβώς στη θέση όπου υπάρχει στην οφιονεία σήμερα. Ποτέ δεν δέχτηκαν τους Αιτωλούς οι Κουρήτες και είχαν αλλεπάλληλους πολέμους μαζί τους.
Πολύ αργότερα, πιθανόν μετά τον Τρωικό πόλεμο, έγιναν Αιτωλοί, όταν κατακτήθηκαν πολύ δύσκολα από το βασιλιά Αιτωλό που είχε έρθει από την Ηλεία κι έδωσε στην Αιτωλία το όνομά του. Λέμε ότι οι πρώτοι κάτοικοι ήταν οι κουρήτες στην Αιτωλία, γιατί οι Ακαρνάνες ήταν ταυτόχρονοι και δεν ανήκαν τότε στην Αιτωλία.
Κατείχαν Αποδοτοί και Οφιονείς μια τεράστια έκταση που έπιανε απ' το Ευηνοχώρι (Καλυδώνα και Πλευρώνα, πλησίον του Μεσολογγίου) κι έφθανε ως το Μαλλιακό Κόλπο. Ο Στράβωνας μας λέει «Τό ἔθνος τῶν ὀφιονών μέγα ἐστί καί μάχιμον, οἰκοῦν δέ κατά κώμους ἀτειχίστους» (Γ 89).
Από την προϊστορική εποχή λοιπόν έως σήμερα ο Δήμος Αποδοτίας και οφιονείας δεν εντάχθηκε ποτέ, υπήρξε ξεχωριστό τμήμα. Στη Βυζαντινή περίοδο, όταν το 1271 που το Δεσποτάτο Ηπείρου διαιρέθηκε σε δύο κρατίδια., η χώρα των οζολών Λοκρών, αναφέρεται ως ξεχωριστή χώρα, και η Αποδοτία οφιονεία αποτελεί μια από τις εξαιρέσεις και αναφέρεται επίσης σαν ξεχωριστή χώρα.
Μετά το 1499 που οι Τούρκοι κατέλαβαν τη Ναύπακτο με τη γύρω περιοχή της, την ονόμασαν Βενέτικο (γιατί την κατείχαν πριν οι Ενετοί). Το Βόρειο όριο ήταν της περιοχής του Βενέτικου και το νότιο το όριο των Κραβάρων. Το 1835 ήταν Δήμος και το ίδιο έτος ιδρύθηκε το Ειρηνοδικείο Κραβάρων και στη δικαιοδοσία του συμπεριελάμβανε τους Δήμους Προσχίου, Κλεπαϊδας, Πυλλήνης, Αποδοτίας οφιονείας, το χωριό Κόνισκα και μερικά άλλα χωριά του τέως δήμου Παμφίας από την επαρχία Τριχωνίδας ως και τα χωριά Τέρνον και Τερπίτσα εκ του Νομού Ευρυτανίας, ολόκληρη την ορεινή Ναυπακτία και των γειτονικών περιοχών π.χ. της Δωρίδας.
Το ειρηνοδικείο το χειμώνα είχε την έδρα του στον Πλάτανο και το καλοκαίρι στην Άνω Χώρα, πρωτεύουσα του Δήμου Αποδοτίας.
Παράλειψα να πω, ότι είχαν δικό τους Στρατηγό που ονομαζόταν στρατηγός Κραβάρων, τον Σιαφάκα και τον Πανουργιά.
Αυτή η ιστορική περιοχή, η Πανάρχαιη, σε κάποιες ανακατατάξεις που έγιναν από το 1912 - 1997 και οι Δήμοι δυστυχώς έγιναν Κοινότητες, έχασε την ακμή της και παρήκμασε εντελώς, όταν εντάχθηκε στη Ναυπάκτο. Ξεχάστηκε, εγκαταλείφθηκε, ερήμωσε κι ερείπωσε. Κανένας Νομάρχης ή Δήμαρχος δεν ήξερε και δεν είχε πατήσει ποτέ, να δει που βρισκόταν, δεν ήξεραν καν που βρισκόταν η Αποδοτία οφιονεία. Ευτυχώς, το 1997 με το Νόμο 1622/86 ο Δήμος Αποδοτίας και οφιονείας ενώθηκαν εθελοντικά και αποτέλεσαν και πάλι μια δημιουργική περιοχή, με πρώτο Δήμαρχο τον εξαιρετικό Βασίλη Σούζα, που πήρε χωριά ξεγραμμένα από το χάρτη και τα' κανε Δήμο, με πλατείες, με βρύσες, με ξενώνες, ξενοδοχεία, λαογραφικά μουσεία, πολιτιστικά κέντρα, γήπεδα, παιδικές χαρές κ.λ.π. Δυστυχώς, αυτός ο χαρισματικός Δήμαρχος παραιτήθηκε. Ελπίζουμε να τον δούμε σε κάποιο άλλο πόστο της Αυτοδιοίκησης και εμείς ελπίζουμε στην τύχη να έχουμε έναν άξιο αντικαταστάτη. Αυτή η φρικτή εμπειρία μας κάνει να μην θέλουμε να ξανακαταστρέψουμε το Δήμο. Δεν μπορούμε να θέλουμε τη νεολαία να ξαναεπιστρέψει, να ασχοληθεί με τον Τουρισμό, την Γεωργία και την «Πράσινη Ανάπτυξη» και να θέλουμε ταυτόχρονα να κάνουμε «χωριό» δύο Δήμους που καταλαμβάνουν 550.000 στρέμματα. Δεν μπορεί να θέλουμε τη νεολαία να επιστρέψει πίσω, χωρίς να έχει κανένα πολιτιστικό στοιχείο.
Δεν μπορούμε, δεν αντέχουμε εν κατακλείδι συναισθηματικά να σβήσουμε την Ιστορία μας και να υπαχθούμε στο Δήμο Ναυπάκτου όπου σήμερα ζει βεβαίως το 90 % των Κραβαριτών. Ακριβώς αυτή η ένταξη οδήγησε ιδιαίτερα μετά τον πόλεμο, τους Αποδοτούς και οφιονείς στα μεγάλα αστικά κέντρα και στην Αμερική, για να γίνουν εργάτες και υπάλληλοι, κι όχι αφέντες στη γη τους.
Θέλουμε ο Δήμος να μείνει ως έχει κι όσο κρατάει η κρίση ας γίνουν οι περικοπές από τους μεγάλους Δήμους. Όχι νέα υποβάθμιση και εξαθλίωση, «Πράσινη ανάπτυξη» αξιοποιώντας την πείρα του εξαιρετικού Δημάρχου, που βρίσκεται ακόμη στην συμπολίτευση του Δήμου. Να συνεχίσουν εκτός από την Αιτωλική Αναπτυξιακή Α.Ε. να υλοποιούνται τα αναπτυξιακά προγράμματα των ορεινών όγκων, να συνεχίσει η «φροντίδα στο σπίτι», να γίνουν κι άλλες επενδύσεις συνδυασμένες με τη συνεργασία του εξαιρετικού Νομάρχη κ. Θύμιου Σώκου, του μοναδικού που γνωρίζει και επισκέπτεται τακτικά την Αποδοτία οφιονεία ακόμη και το χειμώνα με τα πολλά χιόνια, που γνωρίζει και προωθεί τα προβλήματά μας . Θέλουμε από τον κ. Νομάρχη να βοηθήσει ώστε ο Δήμος μας να μείνει ως έχει, για να έρθουν καλύτερες ημέρες για όλους μας, για την οικονομία του κράτους πρώτα και για εμάς κατόπιν.
Η κ. Σπυριδούλα Πια είναι υπεύθυνη του Λαογραφικού Μουσείου Ελατόβρυσης Αποδοτίας.